Phát triển bền vững trong thiết kế và bảo tồn giá trị văn hoá trong bối cảnh toàn cầu hoá

Đó là câu chuyện được các diễn giả bàn luận trong hội thảo khoa học thuộc khuôn khổ sự kiện triển lãm quốc tế “Thiết kế sáng tạo cho cộng đồng: Nâng cao hình ảnh thương hiệu địa phương” do Trường Đại học Văn Lang phối hợp cùng Hiệp hội Văn hóa và Thiết kế sản phẩm Hàn Quốc (KICD) tổ chức vào ngày 15/01/2023.

Triển lãm quy tụ hơn 100 sản phẩm thiết kế đồ họa, thiết kế tương tác, thiết kế sản phẩm, thiết kế thời trang, thiết kế cộng đồng và dịch vụ, thể hiện sự phát triển mạnh mẽ của lĩnh vực thiết kế toàn cầu. Nổi bật nhất là các sản phẩm thiết kế phục vụ cộng đồng thể hiện bản sắc thương hiệu các quốc gia. Triển lãm cũng trưng bày các đề tài nghiên cứu về thiết kế, áp dụng lý thuyết và tư duy thiết kế vào nghiên cứu để giải quyết các vấn đề thiết kế phức tạp, đáp ứng nhu cầu của người dùng.

Tiếp nối mạch cảm hứng từ các tác phẩm nghệ thuật của triển lãm, chiều cùng ngày, hội thảo khoa học tiếp tục chia sẻ về giá trị học thuật, văn hoá, nghệ thuật mà sự kiện mang lại cho giới thiết kế và cộng đồng học thuật về thiết kế. Các chuyên gia từ Hàn Quốc và Việt Nam đã chia sẻ các nghiên cứu xoay quanh những chủ đề phát triển bền vững trong thiết kế và bảo tồn giá trị văn hoá trong bối cảnh toàn cầu hoá.

GS. Byoung-il Sun - Đại học NamSeoul, Chủ tịch - Nhà sáng lập Triển lãm Nghệ thuật Poster Quốc tế BIBB đã chia sẻ 25 giá trị cốt lõi trong thiết kế poster ấn tượng mà giáo sư đã đúc rút sau 30 năm công tác trong lĩnh vực thiết kế. Trong đó, giáo sư nhấn mạnh vai trò quan trọng của các yếu tố như việc tạo hệ thống phân cấp trực quan, loại bỏ các yếu tố phụ không cần thiết, tận dụng layer để tạo chiều sâu, đảm bảo bố cục cân đối, chắt lọc hình ảnh, chấp nhận những yếu tố kỳ quặc và bất thường, giúp các thông tin dày đặc trở nên dễ đọc, khơi gợi cảm xúc, sử dụng độ tương phản để có bố cục thú vị hơn,...

GS. Byoung-il Sun đã cùng khán giả bóc tách ý nghĩa ẩn sau các poster nghệ thuật mà thầy đã từng thiết kế tại các triển lãm và cuộc thi quốc tế, giúp mọi người có thể thấu và cảm sâu hơn những tầng ý phía sau mỗi tác phẩm nghệ thuật.

Tập trung vào nền tảng giá trị văn hoá tại các địa phương để hướng đến phát triển bền vững; GS Jang Changsik đã phân tích những sản phẩm thực tế mà các thành phố của Hàn Quốc đã áp dụng để tạo ra những dấu ấn riêng, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước.

Nổi bật có thể kể đến thành phố Gangneung – nơi có nhiều bãi biển đẹp nhưng lại thu hút lượng lớn du khách vì cà phê. Chính quyền thành phố này mong muốn quảng bá vị ngon của cà phê Hàn Quốc nên đã xây dựng những công trình nghệ thuật mang tính biểu tượng về cà phê, lắp đặt các máy bán cà phê tự động và quy hoạch các khu phố chuyên kinh doanh cà phê,… Sự thay đổi này không chỉ là hình thức kinh doanh giúp thu về lợi nhuận đáng kể cho thành phố mà nó còn trở thành “linh hồn” làm Gangneung thêm phần đặc trưng, nổi bật, tạo thành bản sắc, văn hóa cà phê rất riêng.

Theo giáo sư, không phải thành phố nào cũng có nhiều cảnh quan ấn tượng hay may mắn được truyền thông chú ý, vì thế “những điểm nhấn” về giá trị văn hóa kết hợp với tiềm lực của người dân địa phương sẽ là chìa khóa, mở ra những giải pháp phát triển ngành công nghiệp tiêu dùng, thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế ở các địa phương.

Khẳng định tầm quan trọng của sáng tạo trong việc định hình tương lai trong nghiên cứu, GS. Lee Jun Oh đã giới thiệu những chiến dịch quảng cáo, dự án truyền thông truyền cảm hứng để minh họa cho những tác động lớn lao mà các sản phẩm sáng tạo chất lượng có thể tác động đến cộng đồng. Giáo sư đồng thời đặt ra những vấn đề cần lưu ý khi nghiên cứu việc phát triển thương hiệu địa phương, bao gồm việc ứng dụng công nghệ, xác định mục tiêu chiến lược và lựa chọn thời gian, địa điểm thích hợp cho mỗi dự án. Bên cạnh đó, việc tận dụng những đặc trưng của văn hóa địa phương cũng là một yếu tố quan trọng để định hình và làm tiền đề nghiên cứu các ý tưởng sáng tạo. 

Đại diện Trường Đại học Văn Lang, TS. Nguyễn Đắc Thái - Phó trưởng Khoa Mỹ thuật thiết kế đã mang đến hội thảo những góc nhìn đa chiều về việc kết hợp thiết kế dịch vụ và thiết kế bền vững. Theo đó, thiết kế bền vững có thể được hiểu là thiết kế vì chất lượng cuộc sống, do đó thiết kế dịch vụ gần như là một công cụ phù hợp truyền tải thông điệp này. Điều này đồng thời tiệm cận với xu hướng chung trên thế giới khi các lĩnh vực thiết kế cũngbắt đầu có sự chuyển giao mục tiêu phát triển bền vững. 

Thông qua 02 đồ án thực tế của học viên cao học ngành Mỹ thuật Ứng dụng Trường Đại học Văn Lang nghiên cứu về việc cải tạo và thiết kế diện mạo mới cho kênh đôi Quận 8, TS. Nguyễn Đắc Thái phân tích những ưu điểm vượt trội và tính khả thi khi các đồ án đặt con người làm trọng tâm trong thiết kế: vừa lồng ghép nét đẹp văn hóa của địa phương vừa mở ra tiềm năng cho một điểm đến du lịch mới tại TP.HCM, góp phần mang lại lợi ích dài hạn cho người dân khu vực và cho cộng đồng. Các đồ án cũng chính là sản phẩm từ các môn học trong chương trình đào tạo và từ chuyến đi thực tế tại Hàn Quốc do Khoa Mỹ thuật và Thiết kế Trường Đại học Văn Lang tổ chức vào tháng 11/2023.

TS. Nguyễn Đắc Thái kỳ vọng, trong tương lai, Khoa Mỹ thuật và Thiết kế Trường Đại học Văn Lang sẽ có những dự án hợp tác với các doanh nghiệp và chính quyền địa phương để sản phẩm thiết kế sáng tạo của sinh viên Văn Lang được triển khai thực tế vào các công trình cộng đồng, tạo nên những giá trị nhân bản và mở ra những góc nhìn mới mang giá trị thiết kế bền vững.

Với 03 góc nhìn đúc kết từ công tác giảng dạy, sản xuất và nghiên cứu, ThS. Man Thị Hồng Thiện – Giảng viên Khoa Mỹ thuật và Thiết kế đã giới thiệu đồ án trong học phần Thiết kế bền vững ấn tượng của sinh viên Văn Lang và các đồ án ấn tượng của sinh viên quốc tế, góp phần khẳng định khả năng sáng tạo và tư duy độc đáo của người trẻ trong thời đại công nghệ số. Bên cạnh đó, ThS. Man Thị Hồng Thiện cũng giới thiệu đến hội thảo dự án thể nghiệm do chính tay cô thực hiện. Sản phẩm được phát triển từ ý tưởng tái tạo những chiếc cốc nhựa dùng một lần đã bị vứt với hình thức đúc lại bằng nguyên liệu gốm theo đúng hình dạng mà chúng bị người dùng bóp méo, qua đó, thức tỉnh mọi người về thói quen dùng đồ nhựa dùng một lần và khơi gợi mọi người quan tâm đến vấn đề phát triển bền vững và trân trọng các ngành nghề thủ công truyền thống.

Đặt trong sự kiện triển lãm quốc tế của Trường Đại học Văn Lang, hội thảo góp phần khẳng định mạnh mẽ hơn quyết tâm của Khoa Mỹ thuật và Thiết kế Trường Đại học Văn Lang trong công tác phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực sáng tạo, góp phần phát triển hoạt động thiết kế phục vụ cộng đồng, thể hiện bản sắc thương hiệu và bản sắc quốc gia.

Tin: Gia Hân
Ảnh: Ngọc Linh – Minh Trí – Ánh Nguyệt